In Rotterdam worden geregeld zogenaamde ‘uithalers’ opgepakt. Ze laten zich in een Trojaanse container afleveren in de Rotterdamse haven met een lijstje van uit te halen containers. Een paar dagen later worden ze weer opgehaald met de buit. Dit is wat er in het nieuws komt, maar ik probeer me voor te stellen wat er allemaal georganiseerd en geregeld moet worden om dit voor elkaar te krijgen.
Uiteraard moet je de veelal jonge uithalers zien te ronselen. Met een opbrengst van soms 40.000 euro voor een uithaal is er incentive genoeg, maar je moet ook zorgen dat het bekend is onder jongeren. Jongeren die geïnteresseerd zijn moeten omzichtig benaderd worden door de ronselaars, die op hun beurt in staat moeten zijn om de geschiktheid en betrouwbaarheid van de uithalers te beoordelen. Uiteraard is er ook een negatieve incentive om de boel niet te belazeren, ik neem althans aan dat de keten van rechtspraak binnen de organisatie vrij kort is. De ronselaars mogen misschien gekend worden door de uithalers, maar dat moet niet verder gaan. De AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) speelt uiteraard geen rol, alle communicatie moet in het geheim verlopen. Er moet een container geregeld worden met matrassen, een beetje licht of stroomvoorziening, eten en drinken, een chemisch toilet en het minimale aan ventilatie.
De organisatie van misdaad is ingewikkeld, maar gelukkig zonder teambuilding dagen.
Die container moet de haven in gebracht worden, bijvoorbeeld met behulp van malafide bedrijven, omgekochte medewerkers en/of douane. De drugs moeten verbouwd, geoogst, bewerkt en getransporteerd worden, zonder dat het opvalt. De mensen die daar aan meewerken moeten geronseld worden. Misschien zal een crimineel het geen HRM noemen, maar een vorm daarvan is zeker nodig. Mensen worden ziek, ‘vallen’ weg, moeten opgeleid worden. Sommigen willen doorgroeien, anderen willen stoppen. Er is een ‘lange arm’ nodig om te voorkomen dat medewerkers zichzelf verrijken. Om drugs te vervoeren moeten er vervoersmiddelen worden ‘aangeschaft’, tientallen mensen omgekocht of bedreigd. Er moet veel gepland en geregeld worden om alles op tijd en volgens afspraak te laten verlopen. Alles moet gefinancierd worden en medewerkers moeten betaald worden. De hele handel moet ook verkocht worden. In de hele organisatie moeten de bovenbazen buiten schot blijven. Alle communicatie verloopt langs meerdere schijven, waarbij de verschillende niveaus elkaar zo min mogelijk kennen en alleen het hoogstnoodzakelijke uitwisselen. Zie maar eens te voorkomen dat het in die keten niet verhaspeld wordt. Het is waarschijnlijk nog veel ingewikkelder dan een organisatie in de bovenwereld, maar gelukkig wel zonder teambuilding dagen.
Zo’n organisatie kun je niet in één keer neerzetten. Georganiseerde misdaad doorloopt een stadium-gewijze evolutie. Dat wil zeggen dat het op enig moment de kop opsteekt, zich kan handhaven en groeien. Na verloop van tijd bereikt het een omvang waarbij het kan gaan variëren in vorm en zich kan aanpassen aan allerlei verschillende omgevingen en omstandigheden. Totdat het in wisselwerking met die omstandigheden een stadium bereikt waarin het zichzelf in stand kan houden. In dat stadium is het niet meer weg te denken en accepteren we dat er wel altijd georganiseerde misdaad zal zijn. Dat stadium hebben we inmiddels bereikt.
Als juristen gaan organiseren kun je er zeker van zijn dat er voor alles een regel komt.
Door een misdaad organisatie te beschouwen als een levend organisme kun je gaan inzien dat, zoals voor ieder levend organisme, de omstandigheden gunstig moeten zijn. En dat zijn ze al langere tijd. Sinds 2010 vallen politie en justitie, geheel tegen de scheiding der machten in, onder één ministerie. Onder druk van juristen, die vonden dat ze de oudste rechten hadden (bron Wikipedia), is de naam in 2017 veranderd in Justitie en Veiligheid, dat geeft wel aan wie de baas is. Als juristen gaan organiseren kun je er zeker van zijn dat er voor alles een regel, procedure of protocol komt. Dat is enigszins te begrijpen en ook nog te billijken zolang rechters de context in hun oordeel blijven meenemen. Maar een rationele organisatie mag nooit de definitie van de situatie bepalen. Dat is wel het geval, de politie is daarin een verlengstuk geworden van justitie. Dat herken je direct aan de uitspraak van haar nieuwe baas, ‘waakzaam en dienstbaar aan de waarden van de rechtsstaat’.
De georganiseerde crimineel is al drie keer rond de wereld terwijl het recht zijn gympies nog aan moet trekken.
Een organisatie die veiligheid beschouwt als handhaving van de rechtsstaat is niet opgewassen tegen georganiseerde misdaad die zoveel mogelijk zonder internet, systemen en protocollen organiseert. Een organisatie die zo is ingericht is altijd te traag. De georganiseerde crimineel is al drie keer rond de wereld terwijl het recht zijn gympies nog aan moet trekken. Georganiseerde misdaad lijkt op de Japanse duizendknoop, als het er eenmaal is moet je het overal waar het de kop opsteekt direct aanpakken. Alleen dan sterven ook de ondergrondse wortels uiteindelijk af. Maar dan moet je wel in een positie zijn om het te kunnen waarnemen.
Dat kan niet vanachter een bureau en zeker niet met internet en nog meer technologie. Terwijl je daarmee bezig bent kan de crimineel zijn beroep uitoefenen daar waar hij het liefst is, op straat, geen diender te bekennen. Een gesprekje hier, een briefje daar, dat laat de minste sporen na. Als je criminaliteit wilt bestrijden moet je denken en organiseren als een crimineel, niet als een jurist. Veel praten en informatie vergaren. Inspelen op omstandigheden, anticiperen, improviseren en de kans grijpen als die zich aandient. Dat vergt overal een andere aanpak, maar één ding is overal hetzelfde: je moet aanwezig zijn op straat en de vrijheid hebben om te handelen naar bevind van zaken. Het vraagt een definitie van de situatie, een inrichting van de politie, waarin agenten op straat het gedrag van criminelen kunnen waarnemen en de vrijheid hebben om in wisselwerking met burgers op onderzoek uit te gaan, gefaciliteerd door hun collega’s op straat en achter een bureau. En waar nodig regionaal en landelijk ondersteund door politiediensten en justitie.
